محمد ساتکين، رييس انجمن علمي انرژي ايران
ايران کشور پر پتانسيلي از لحاظ انرژيهاي نو مانند انرژيهاي خورشيدي و بادي است و تخمين زده ميشود با شرايط فعلي بين 15 تا 20 هزار مگاوات ظرفيت قابل نصب نيروگاههاي بادي که صرفه اقتصادي دارند را در کشور داشته باشيم .
اين ظرفيت در رابطه با انرژي خورشيدي به مراتب بالاتر است چون محدوديتهايي که نيروگاههاي بادي دارند نيروگاههاي خورشيدي نداشته و در بيشتر نقاط کشور قابليت نصب نيروگاه خورشيدي وجود دارد. در خصوص اينکه به چه ميزان از اين ظرفيتها استفاده کردهايم بايد به اين مسئله اشاره کرد که بيشتر برنامهريزي دولت براي تشويق و ترغيب سرمايهگذاران به سرمايهگذاري در اين زمينه و از طرفي هم سياستگذاري براي توسعه بوده است، يعني سياست فعلي دولت احداث مستقيم نيروگاههاي خورشيدي و بادي توسط خود دولت نيست، ليکن مواردي را به صورت پايلوت مانند نيروگاههاي بادي منجيل و ديزباد نيشابور و نيروگاههاي خورشيدي در سمنان و يزد اجرا کرده است .
البته روندي که در دو سال اخير در پيش گرفته شده، به تعريف تعرفههاي جذابي براي خريد برق تضميني تجديدپذيرها منجر شده است که اين امر باعث تسريع در توسعه احداث نيروگاههاي تجديدپذير به خصوص نيروگاههاي خورشيدي فتولتائيک توسط سرمايهگذاران بخش خصوصي شده و تاکنون ظرفيت قابل توجهي از نيروگاههاي خورشيدي فتوولتائيک در کشور نصب شده است .
در رابطه با نيروگاه هاي بادي به دليل محدوديتهايي که وجود دارد فرايند احداث نيروگاه طولانيتر است زيرا راه اندازي يک نيروگاه بادي به برداشت اطلاعات آمار لحظهاي باد توسط ايستگاههاي بادسنجي نياز دارد که اين داده برداريها بايد حداقل يکسال باشد هر چند استانداردها آن را دو سال توصيه ميکنند، همچنين بايد در زمينها و نقاط خاصي کار شود بنابراين به دليل زمان بر بودن و پيچيده بودن کار در زمينه نيروگاههاي بادي روند توسعه کندتري داشتهاند .
يکي از بزرگترين مشکلاتي که اکنون در مسير توسعه نيروگاههاي بادي قرار دارد، بحث فاينانس و مسايل بانکي است که کار را مشکل کرده است، يعني اگر کساني بخواهند در زمينه انرژي بادي يا حتي خورشيدي فعاليت کنند بايد بتوانند از بانکها وام بگيرند که گرفتن وام در کشور براي کار در حوزه انرژي بسيار سخت است و از آنجا که کارمزد بانکها در اين زمينه بسيار بالا و غيرمعمول است سرمايهگذاران امکان سرمايهگذاري در اين زمينه را کمتر پيدا ميکنند .
سرمايهگذاران خارجي هم که ميتوانند از بانکهاي خارجي وام بگيرند يا فاينانس دريافت کنند به علت محدوديتهاي بينالمللي ايجاد شده اخير تا حدودي نگران اين موضوع هستند که شايد از نظر بينالمللي با مشکلاتي مواجه شوند که اين مسايل نيز تا حدودي کار را کند کرده است. اما در کل راهبرد و سياستي که دولت در پيش گرفته است قطعا به زودي منجر به احداث نيروگاههاي بادي و خورشيدي در سطح وسيع در کشور ميشود البته اگر مسائل جديدي پيش نيايد .
اگر کشور بتواند در زمينه دادن وام به سرمايهگذاران بخش خصوصي براي احداث نيروگاههاي تجديدپذير راهکاري پيدا کند، بانکها را به دادن تسهيلات ترغيب و مسائل مربوط به قوانين را تسهيل کند کمک بزرگي به اين بخش ميشود؛ در واقع يکي از پاشنههاي آشيل ما در اين زمينه بحث بانک و فاينانس است .
دوم اينکه اگر امکانات و منابع مالي که براي اين کار پيشبيني شده به موقع در اختيار ساتبا قرار بگيرد کمک بزرگي به توسعه انرژيهاي تجديد پذير خواهد شد، همچنين اگر بتوانيم تعاملات بينالمللي را افزايش دهيم ميتوانيم حداقل در خاورميانه هسته اصلي بازار انرژيهاي تجديدپذير باشيم .
براي استفاده بهينه از اين پتانسيل سياست دولت بايد شبکهاي باشد يعني اجزاي مختلف درگير با موضوع بايد با هم ارتباط سازنده و هماهنگ داشته باشند، مثلا اگر سازمان منابع طبيعي بايد زمين در اختيار قرار دهد يا محيط زيست مجوز لازم را صادر کند بايد با هم و با وزارت نيرو هماهنگ باشند و تمام ارگانهاي مرتبط بايد با هم ارتباط شبکهاي داشته باشند و بتوانند براي تسهيل در کار با هماهنگي پيش روند .